Detoks Çayları Gerçekten Kilo Verdiriyor mu?

Gün içerisinde, sık sık  gerek sosyal medyada gerekse de danışan görüşmelerimizde “Çay Detoks’ u Nedir?” ve “Gerçekten de bilimsel yararı var mı?” gibi sorular alıyorum..

Birçok çay firması çaylarının içerisine şifalı otlar ilave ederek sayılarını bilemediğimiz hatta takip te edemediğimiz 5’li yada 7’ li kombinasyonlar oluşturarak kilo kaybı, detoks ve vücudun enerji harcamasını artırmak amacıyla marketlerde ve eczanelerde pazara sunmaktalar. Bu çay çeşitleri detoks planı adı altında çok ilginçtir ki birbirlerine benzer şekilde, 14 yada 28 günlük olarak yeni oluşturulan bir ifade ile Çay Detoksu şeklinde tanıtılıyor.

Çay, içeriğinde flavonoid ve kateşinler dediğimiz güçlü antioksidan özellikte olan kimyasal bileşenlere sahiptir. Bilimsel çalışmaları karıştırırsanız kalp sağlığı, beyin ve bilişsel fonksiyonlarımızı geliştirmesi ve tip 2 diyabette şeker kontrolü gibi vücut için yararlı etkilere sahip olduğunu görürsünüz.

Zaman zaman idrar söktürücü etkisinden faydalanmak amacıyla danışanlarıma önermeme rağmen, son zamanlarda fenomen olan birkaç bitki ile oluşturulan Detoks Çay’ larının vücuttan zararlı artıkları uzaklaştırdığına (detoksifikasyon) yada  kilo kaybına yardımcı olduğuna dair neredeyse hiç bilimsel çalışma olmadığına veya yetersiz olduğuna rastladım.. Buna ek olarak ta sibutramin gibi detoks çayların içerisine izinsiz konulan bazı maddelerin vücut için gerçekten zararlı olduğu, özellikle karaciğer zehirlenmesine de yol açtığını unutmamak gerekiyor..

Detoks çayları içerisine ilave edilmiş bu maddeler, çoğunlukla diyet desteği olarak pazarlanıyor öyle ki çay şirketleri detoks çay kombinasyonlarında karışıma ait bilimsel çalışma sonuçlarını da müşterilere açık bir şekilde sunmuyor.. Detoks çayına ilave edilen bileşenler konusunda en önemli nokta bireyin kendi hayatında kullandığı diğer ilaç ve besin destekleri ile bu çay karışımının etkileşime girebilecek olması ki bu durum kişiye zarar verebilecek hale de gelebilir.

Araştırdığım popüler birkaç bileşenden bazı bilgiler veriyorum;

Senna: Senna bitkisinin yapraklarından yada meyvesinden elde ediliyor, sıklıkla kullanılan özelliği laksatif yani kabızlık önleyici olması..Amerikan Sağlık Enstitüsü verilerine göre Senna ‘ nın kilo kaybı üzerine etkisinin yetersiz delillere dayandığı yönünde⁽¹⁾..

Guarana: Amazonda yetişen bir bitki olup içeriğinde kafein bulunuyor. Yüksek dozlarda alındığında İmsomnia, huzursuzluk , midede irritasyon, bulantı, kusma, kalp atımını ve kan basıncını artırıcı, hızlı nefes alma, su kaybı ve delirium gibi yan etkileri bulunuyor yine guarana hakkında da kilo kaybı üzerine etkisinin yetersiz olduğu bildirilmiş⁽²⁾.

Mate: Uyarıcı özelliği olan kafein içeren mate bitkisinin yapraklarından elde ediliyor. Uluslararası Sağlık Enstitüsü makul ölçüler içinde  Mate’ yi güvenilir olarak saymasına rağmen, detoks çayları içerisinde mate genellikle diğer uyarıcılar ve güvenliği tam olarak ölçülmemiş kuşkulu bileşenler ile birlikte sunuluyor. Bunun yanında mate , antibiyotikler, lityum ve bazı astım ilaçları gibi ciddi medikal ilaçlarla da etkileşime girebiliyor⁽³⁾. Sonuç olarak obezite ile savaşta matenin etkili olduğuna dair verilerin yetersiz olduğunu görüyoruz.

 Garcinia cambogia: Tüm Asya ve Afrika boyunca yetişen bir ağaçtır. Yazılı ve görsel basında televizyon reklamlarında yağ hücre sayısını azaltarak vücudu biçimlendirdiği ve iştahı kontrol ettiği söyleniyor, araştırdığım yayınlarda kilo kaybı üzerine çok az veya hiçbir etkiye sahip olmadığı ötesinde bulantı, baş ağrısı, göğüs daralması, hırıltılı solunum, nefes almada güçlük ve sindirim problemlerine yol açtığı bildiriliyor⁽⁴⁾.

Buradan şu sonucu çıkarabiliriz;

Diyetisyen ve danışan arasındaki iletişimin son derece iyi olması ve birbirlerine bu konuda güvenmesi gerekiyor böylece detoks çayları, ilaç tedavisi ve besin destekleri konusunda rahatlatıcı tartışmalar yapabileceklerdir.

Eğer ki danışan detoks çayları kullanıyorsa yapılacak ilk şey Diyetisyen’ in danışanın kullandığı çayın içeriğinde neler var bunları ayırt etmesi ve diğer kullandığı ilaç yada besin destekleri ile etkileşip etkileşmediğine karar vermesi gerekiyor.

Buna ek olarak, Diyetisyen danışanı ile detoks çaylarının yan etkilerini anlatması ve bu çayların kullanımı konusunda uygun görmediği durumlar varsa danışanını engellemesi gerekiyor.

Sağlıkla kalın..

1.     Senna. MedlinePlus website. https://medlineplus.gov/druginfo/natural/652.html. Updated February 16, 2015. Accessed September 20, 2016

2.     Guarana. MedlinePlus website. https://medlineplus.gov/druginfo/natural/935.html. Updated February 14, 2015. Accessed September 20, 2016.

3.     Yerba mate. MedlinePlus website. https://medlineplus.gov/druginfo/natural/828.html. Updated February 16, 2015. Accessed September 20, 2016.

4.     National Institutes of Health, Office of Dietary Supplements. Dietary supplements for weight loss: fact sheet for consumers. https://ods.od.nih.gov/pdf/factsheets/WeightLoss-Consumer.pdf. Updated February 17, 2016. Accessed September 20, 2016